“ადამიანებთან მუშაობაა საჭირო და ადამიანს უნდა მიექცეს განსაკუთრებული ყურადღება“ – გიორგი მიქანაძე

ყველას მეტ-ნაკლებად გაცნობიერებული გვაქვს ევროკავშირში შესვლის მნიშვნელობა როგორც ეკონომიკური, ისე სხვადასხვა სოციალური კუთხით. უკვე დიდი ხანია, როგორც მთავრობა, ისე ჩვეულებრივი მოქალაქეები, ამ მიზნის მიღწევისთვის ვშრომობთ და შეიძლება ითქვას, დიდ წარმატებასაც მივაღწიეთ. 2015 წლის ბოლოს, საქართველომ ვიზალიბერალიზაციის ხელშეკრულება გააფორმა ევროკავშირთან. ეს არის საკითხი, რომელზეც, ალბათ, არ არსებობს განსხვავებული შეხედულების ადამიანი, მოწინააღმდეგე, რომელიც უარყოფითად შეხვდებოდა აღნიშნულ ფაქტს. ინდა ყურადღება გავამახვილო იმ ეკონომიკურ სარგებელზე, რომელსაც ვიზალიბერალიზაცია ჩვენს ქვეყანას მოუტანს. ამ საკიტხებზე The Tbilisi Times ეკონომიკური პოლიტიკს მკვლევარი, ასისტენტ – პროფესორი, გიორგი მიქანაძე ესაუბრა.

როგორია თქვენი ზოგადი პროგნოზი ვიზალიბერალიზაციიდან ეკონომიკური სარგებლის მიღებასთან დაკავშირებით?

– როგორც მოგეხსენებათ, უვიზო რეჟიმი გულისხმობს თავისუფალ გადაადგილებას შენგელის ზონის ტერიტორიაზე, 30 წარმატებული ეკონომიკის მქონე ქვეყნებზეა საუბარი. ჯამში 30 ქვეყანა ეს არის წევრი ქვეყნები, კანდიდატები და არაწევრი ქვეყნები. რა თქმა უნდა, ეს ცალსახად დადებითი ფაქტია და შეიძლება საუკუნის მოვლენადაც ჩაითვალოს როგორც ეკონომიკური, ისე პოლიტიკური თვალსაზრისით. თუმცა, მეორეს მხრივ, ეს არის სერიოზული გამოწვევა ჩვენთვის, რომელსაც აუცილებლად უნდა გავართვათ თავი. რაც შეეხება ეკონომიკურ თვალსაზრისს მე უფრო სხვანაირ ანალიზს გავაკეთებდი ვიდრე ამ საკითხებთან დაკავშირებით ისმის ხოლმე. მთავარ ფაქტორად ვიზა ლიბერალიზაციასთან დაკავშირებით ასახელებენ ბიზნეს ურთიერთობების გამარტივებას. რომ საქმიან ადამიანებს ნაკლები დაბრკოლება ექნებათ ევროპელ საქმოსნებთან დაამყარონ საქმიანი ურთიერთობები. ვფიქრობ, საქამიან ქართველებს ვინც მომავალში ამ ურთიერთობებს დაამყარებს, არც ახლა არ უჭირთ ამ ურთიერთობების დამყარება და ეს ნაკლები დაბრკოლებაა. ვფიქრობ, ეკონომიკური თვალსაზრისით უფრო მნიშვნელოვანი გახლავთ ევროკავშირთან ღრმა და ყოვლისმომცველი თავისუფალი სავაჭრო სივრცის შესახებ შეთანხმება ე.წ. DCFTA. ეს გახლავთ ევროკავშირთან ასოცირების შესახებ შეთანხმების ერთ–ერთი ყველაზე მნიშვნელოვანი ნაწილი, რომელიც  ვაჭრობას და ვაჭრობასთან დაკავშირებული საკითხების მოიცავს.

სწორედ ის შეეხება ევროკავშირთან ეკონომიკური ინტეგრაციის საკითხებს და ჩვენთვის განმსაზღვრელია ევროკავშირის შიდა ბაზრის გახსნის თვალსაზრისით. ამ მხრივ ჩვენთან რიგი რეფორმები გატარდა და საკმაოდ კარგი შედეგები გვაქვს. არ შეიძლება საუბარი, რომ ევროპული ბაზარი წაგვლეკავს და არ ვართ მზად და ა.შ. ევროპისთვის მინდა გითხრათ, რომ ძალიან მცირეა ქართული ბაზარი. პირიქით მუშაობა მოგვიწევს რიგ კომპანიებთან, რომ დავაინტერესოთ შემოვიდნენ ქართულ ბაზარზე და მიაწოდონ მომხმარებლებს პროდუქია. მეორეს მხრივ ეს შექმნის მეტ სამუშაო ადგილს და აისახება ქვეყნის ეკონომიკაში. აუცილებლად უნდა ავწიოთ სტანდარტები და დიახ უნდა დავირაზმოთ ყველა, რომ ეს ისტორიული შანსი და გამოწვევა მივიღოთ ღირსეულად და გავართვათ თავი. თუმცა, ჩვენ საუბარი თუ გვაქვს კონრეტულად ვიზალიბერალიზაციის საკითხებზე, რაც ამ ბოლო დროს მომხდარი უმნიშვნელოვანესი ფაქტია ევროპასთან ინტეგრაციის კუთხით, აქაც ვხედავ მე ეკონომიკურ სარგებელს და ზოგადად ეს თემები ერთმანეთზე გადაბმული, ურთიერთდამოკიდებულია. ვიზალიბერალიზაციის მიღება საქართველოსთვის, ეს იქნება გზავნილი მთელი მსოფლიოსთვის, რომ საქართველო ბევრ საკითხში აკმაყოფილებს მაღალ სტანდარტებს, ან რომ სწრაფად ვვითარდებით და ჩვენთან საქმიანი ურთიერთობების დამყარება ნამდვილად ღირს. ჩვენთან შესაძლებელია თანამედროვე ბიზნეს-ურთიერთობების დამყარება, ქვეყნის იმიჯსა და პრესტიჟს საქმიანი მსოფლიოს თვალში არამც თუ გააორმაგებს ან გააათმაგებს, არამედ აბსოლუტურად სხვა სიბრტყეში გადაიყვანს საქმიან საქართველოს. თუმცა, კიდევ ერთხელ ვიმეორებ ამ გამოწვევას უნდა გავართვათ თავი. მსოფლიოს მასშტაბით კარგი გზავნილი იქნება ტურისტებისთვის, კიდევ უფრო გაზრდის მჭირდრო თანამშრომლობის შესაძლებლობებს როგორც ევროკავშირის, ისე მსოფლიოს სხვა წარმატებული ეკონომიკის მქონე ქვეყნებთან, მაგალითად იგივე აზიური ვეფხვების თუ სხვა სახელმწიფოების. თუმცა, ბევრი რამ იქნება ჩვენსზე, ჩვენს მთავრობაზე და საზოგადოებაზე დამოკიდებული. ჩვენ არავინ არ გვერჩის არავინ არ შეეცდება ჩვენს გაფუჭებას, ეკონომიკური თუ სხვა თვალსაზრისით, თუმცა ჩვენ ჩვენი პროფესიონალიზმით და მონდომებით უნდა შევძლოთ თანამედროვე საბაზრო ეკონომიკის მოთხოვნებს ავუწყოთ ფეხი, მეტი მოვთხოვოთ საკუთარ თავს. ეს იქნება მენეჯმენტის სტანდარტები, ეს იქნება ტექნოლოგია და წარმოებული პროდუქციის ხარისხი, მომხარურების ხარისხი, კრიზისული სიტუაციების მართვა და ა.შ.

როგორ იმოქმედებს უვიზო მიმოსვლა ჩვენს ეკონომიკურ მდგომარეობაზე. თუ შეგიძლიათ დაგვისახელოთ სამი დადებითი და სამი უარყოფითი ეფექტი, რომელიც უვიზო რეჟიმს ექნება?

– სამი ფაქტორის ასე დალაგება ალბათ გამიჭირდება თუმცა შევეცდები მეორე მხარესაც შევეხო უფრო კონკრეტულად. დადებით მხარეებზე ზემოთ ვისაუბრე. თუმცა ვსაუბრობდი ასევე გამოწვევებზე, რომელსაც აუცილებლად უნდა გავართვათ თავი. ბალტიისპირეთის ქვეყნებში სერიოზული პრობლემა დადგა ახალგაზრდა კვალიფიციური მუშა ხელის. ყველა კარგი კადრი ცენტრაური ევროპისკენ მიიწევდა ვინაიდან იქ უფრო გამართული იყო სისტემა ეკონომიკური თვალსაზრისით, ანაზღაურებაც მეტი იყო და სტაბილური სამუშაო პირობებიც იქ უფრო მიმზიდველი იყო კვალიფიციური მუშა-ხელისთვის. შესაბამისად ეს ყველაფერი აისახება შემდგომში ეკონომიკაზეც როგორც წარმოების, ისე მომსახურების სფეროში, ტურიზმში. საკმაოდ რთულია ხელოვანს საზღვრების არ არსებობის პირობებში დაუშალო უკეთეს ადგილზე შექმნას თავისი შემოქმედება. ამ ფაქტორებს თუ არ გავითვალისწინებთ, მართალია ქალაქებში იგრძნობა სიტუაციის გამოსწორება თუმცა, სოფლები საკმაოდ რთულ ვითარებაშია და ა.შ. შეიძლება ეს პირდაპირი თვალსაზრისით არ აისახება ეკონომიკაზე, თუმცა თუ კომპლექსურად მივუდგებით ამას განსაკუთრებული მნიშვნელობა შეიძლება ჰქონდეს. როგორც დარგის სპეციალისტები აფასებენ ბალტიისპირეთის ქვეყნებში არსებულ ვითარებას, კარგი მუშაობის პირობებში წლები სჭირდება და ათწლეულებიც კი, რომ მდგომარეობა გამოთანაბრდეს სხვა ცენტრალური ევროპის ქვეყნებთან. თუმცა, ჩვენს შემთხვევაზე, რომ გადმოვიტანოთ საუბარი, ეს არგუმენტები არავითარ შემთხვევაში არ შეიძლება დამაბრკოლებელ ფაქტორად განიხილებოდეს ევრკოავშირთან ჩვენი ინტეგრაციის გზაზე. პირიქით ვფიქრობ, რომ ევროკავშირის ახალი წევრი ქვეყნების მაგალითები აუცილებელად უნდა შევისწავლოთ და გავითვალისწინოთ ყველა ფაქტორი. ამიტომ, ისევ გავიმეორებ, თუ ამ ფაქტს მომზადებული შევხვდებით და ყველა ერთად მოვინდომებთ მთავრობა და საზოგადოება. ჩვენ შეიძლება პრეცედენტული ქვეყანაც კი აღმოვჩნდეთ წარმატებული ტრანსფორმაციის თვალსაზრისით. ამის ამბიცია რომ გქვრონდეს, – უფლება ნამდვილად გვაქვს.

ევროკავშირში გაწევრიანება, თქვენი აზრით, პირველ რიგში, ეკონომიკის რომელი დარგების განვითარებას შეუწყობს ხელს; დაემუქრება თუ არა საფრთხე მცირე ბიზნესს და, თუ კი, რა კუთხით?

– ევროკავშირში გაწევრიანებამდე ბევრი რამ გვექნება გასაკეთებელი. ესაა ასოცირების ხელშეკრულების პირობები, რომელსაც აუცილებლად უნდა მივყვეთ და ყველა შევასრულოთ. ეს ნიშნავს, რომ ჩვენ ბევრი რეფორმა გვექნება გასატარებელი და ბევრი თვალსაზრისით წავიწევთ წინ და კიდევ უფრო განვვითარდებით და ცხორვების უკეთეს პირობებს შევქმნით, ყოველ შემთხვევაში ბაზას მაინც უკეთესი ცხოვრებისთვის. კიდევ ვიმეორებ აბსოლუტურად სხვა სიბრტყეში გადავდივართ. საერთოდ ახალი ცხოვრება იწყება როგორც ეკონომიკურ, ისე საზოგადობრივი კეთილდღეობის თვალსაზრისით. პირველ რიგში  კვალიფიციური კადრების პრობლემის მოგვარებას შეუწყობს ხელს ასე მგონია. ეს კი ყველა სფეროსთვის მნიშვნელოვანი და აუცილებალია. ტურისტული კომპანიებისთვის იქნება, ასევე ტრადიციული წარმოებებისთვის და ა.შ. სხვათაშორის განზრახ ვამახვილებ ყურადღებას, რომ ამ შანსს სჭირდება გამოყენება. იმიტომ, რომ როგორც მოგეხსენებათ ჩვენ ევროპასთან ვაჭრობის თვალსაზრისით განსაკუთრებული პრეფერენციების სისტემით ვსარგებლობდით.

აღნიშნული გულისხმობს თავისუფალ ვაჭრობას მთელ რიგ პროდუქტებთან დაკავშირებით, თუმცა ეს შესაძლებლობა 10%-იც კი ვერ გამოიყენა საქართველომ. ვფიქრობ, რომ ევროკავშირთან ასოცირებულობის, ვიზალიბერალიზაციის და სხვა ეტაპების გავლის შემდგომ მოქალაქეთა ცნობიერება და თვითშეგნება უფრო სხვანაირად მოიმართება საქმიანი კუთხით და ამ შესაძლებლობებსაც მერე უფრო ეფექტურად გამოვიყენებთ. ერთია, ჩვენ ხშირად ვსაუბრობთ ეკონომიკაზე, ტურიზმზე საზოგადოებაზე, ბიზნესზე, კულტურაზე და ა.შ. ხშირად გვავიწყდება, რომ ამ ყველაფერს ქმნიან ადამიანები. სწორედ ადამიანებთან მუშაობაა საჭირო და ადამიანს უნდა მიექცეს განსაკუთრებული ყურადღება. განსაკუთრებით მაშინ, როდესაც ასეთი პატარა ერი ვართ. ავიღოთ მაგალითი შვეიცარიისგან, ისრაელისგან… ყველა პრობლემის გადაწყვეტის გასაღები სწორედ ადამიანზე ორიენტირებულობაშია.

მარიამ ტაკაშვილი