საზოგადოებაში სწვავზე ფასების კლება და ან პირიქით ზრდა ყოველთვის აქტუალური და განხილვის თემაა, საწვავის ფასზე მოსალოდნელ მკვეთრ ცვლილებებზე, ხარისხზე, ბაზარზე მოთამაშე კომპანიებნის სახელმწიფოს მხრიდან კონტროლზე „თბილისი თაიმსს“ ნავთობპროდუქტების მწარმოებელთა და იმპორტიორთა კავშირის თავმჯდომარე ვანო მთვრალაშვილი ესაუბრა.
ბენზინი წინა წლის მონაცემებს კვლავ გაუტოლდა და გაძვირდა, რამ განაპირობა ეს ზრდა და თუ არის მოსალოდნელი ფასების კლება საწვავზე, თქვენი პროგნოზი….
ბენზინის საცალო ფასი საქართველოში გასული წლის ანალოგიურ პერიოდთან შედარებით შემცირებულია საშუალოდ 8-12 თეთრით/ლიტრაზე. კერძოდ, გასული წლის ანალოგიურ პერიოდში A-98 სუპერის ტიპის ბენზინის ფასი შეადგენდა 2,28-2,33 ლარს/ლიტრაზე,A-95 პრემიუმიტიპის ბენზინი- 2,22-2,28 ლარს/ლიტრაზე, A-91 ევრო რეგულარიტიპის ბენზინი – 2,09-2,17 ლარს/ლიტრაზე, რეგულარიტიპის ბენზინი – 2,10-2,12 ლარს/ლიტრაზე. ხოლო დღეისათვის ბენზინის საშუალო საცალო ფასი შედაგენს: A-98 სუპერის ტიპის ბენზინი – 2,20-2,23 ლარს/ლიტრაზე, A-95 პრემიუმიტიპის ბენზინი- 2,15-2,17 ლარს/ლიტრაზე, A-91 ევრო რეგულარიტიპის ბენზინი – 1,99-2,05 ლარს/ლიტრაზე, რეგულარიტიპის ბენზინი – 1,99-2,00 ლარს/ლიტრაზე. ეს არის ფასები ბრენდირებულ გასამართ სადგურებზე, ხოლო არაბრენდირებულ გასამართ სადგურებში 5-10 თეთრით ნაკლებია.
უნდა აღვნიშნოთ, რომ ჩვენთან საწვავის ფასები დამოკიდებულია ნავთობპროდუქტების საერთაშორისო ფასებზე PLATT”S-ის მიხედვით. შესაბამისად, საერთაშორისო ფასებზე არსებული ტენდეციებიდან გამომდინარე ხდება ჩვენთანაც საწვავის ფასის კორექტირება.
ამ ეტაპზე საქართველოში საწვავის ფასის კლება არ განიხილება. ცნობისათვის საწვავის ფასის შემცირება საქართველოს საცალო ქსელში ბოლოს დაფიქსირდა მ/წლის 30 სექტემბერს ყველა სახის პროდუქციაზე. განსაკუთრებით უნდა აღვნიშნოთ დიზელის საწვავზე ფასის შემცირება. კერძოდ, კომპანია „სოკარ ჯორჯია პეტროლეუმმა“ დიზელის საწვავის ფასი 15 თეთრით შეამცირა ლიტრაზე.
როგორ უნდა მოიქცეს სახელმწიფო, თუ ბაზარზე მოთამაშე კომპანიები შეთანხმებულად თუ შეუთანხმებლად ბენზინზე ფასს არ აკლებენ?
პირველ რიგში საჭირო იქნება ანტიმონოპოლიური კანონმდებლობის ამოქმედება და იქ დაწესებული რეგულაციებით აღნიშნული საკითხის კონტროლი.
საინტერესოა, რა რაოდენობის საწვავი შემოაქვთა ბაზარზე არსებილ კომპანიებს დასაბოლოოდ რამდენ მოგებას იღებდნენ, თუ არსებობს ორგანიზაციები,რომლებიც ყოველივე ამას აკონტროლებენ?
„მიმდინარე წლის სექტემბრის თვეში საქართველოში ნავთობპროდუქტების (ბენზინი და დიზელის საწვავი) იმპორტმა შეადგინა 90,2 ათასი ტონა, რაც 9,4 ათასი ტონით აღემატება აგვისტოს თვის მაჩვენებელს. მათ შორის, ბენზინის საწვავის იმპორტმა შეადგინა 36,1 ათასი ტონა, ხოლო დიზელის საწვავის იმპორტმა – 54,1 ათასი ტონა. აქვე უნდა აღინიშნოს, რომ სექტემბრის თვეში ბენზინისა და დიზელის საწვავის იმპორტმა მაქსიმუმ მაჩვენებელს მიაღწია მიმდინარე წლის განმავლობაში.
მიმდინარე წლის 9 თვის განმავლობაში საქართველოში ნავთობპროდუქტების (ბენზინი და დიზელის საწვავი) იმპორტმა შეადგინა 596,7 ათასი ტონა, რაც 17,4 ათასი ტონით ნაკლებია გასული წლის ანალოგიური პერიოდის მაჩვენებელთან (614,1 ათასი ტონა) შედარებით.
ქვეყნების მიხედვით 2013 წელს ბენზინისა და დიზელის საწვავის იმპორტის ყველაზე დიდი მოცულობა განხორციელდა რუმინეთიდან – 197,1 ათასი ტონა (მათ შორის, ბენზინი – 147,4 ათასი ტონა და დიზელი – 49,7 ათასი ტონა), რაც მთელი იმპორტის 33%-ს შეადგენს. შემდეგ მოდიან: აზერბაიჯანი – 155,4 ათასი ტონა (მათ შორის, ბენზინი – 20,1 ათასი ტონა და დიზელი – 135,3 ათასი ტონა) – 26%; ბულგარეთი – 101,8 ათასი ტონა (მათ შორის, ბენზინი – 72,7 ათასი ტონა და დიზელი – 29,1 ათასი ტონა) – 17%; რუსეთი – 85,3 ათასი ტონა (მხოლოდ დიზელი) – 14,3%;
მ/წლის 9 თვის განმავლობაში ქვეყნების მიხედვით ბენზინის იმპორტის ყველაზე დიდი ოდენობა განხორციელდა რუმინეთიდან, შემდეგ მოდიან ბულგარეთი, აზერბაიჯანი, იტალია. ხოლო დიზელის საწვავის იმპორტის ყველაზე დიდი ოდენობა განხორციელდა აზერბაიჯანიდან, შემდეგ მოდიან რუსეთი, რუმინეთი, ბულგარეთი, საბერძნეთი, თურქმენეთი.
საწვავის კატეგორიების მიხედვით, მ/წლის იანვარ-სექტემბრის თვეებში საქართველოში საწვავის იმპორტმა შეადგინა: A-92 რეგულარი მარკის ბენზინი – 70%; A-95 პრემიუმი მარკის ბენზინი – 27%, A-98 სუპერი მარკის ბენზინი – 3%. ხოლო დიზელის საწვავთან დაკავშირებით: L-62 ტიპის დიზელი – 71%, ხოლო ევრო დიზელი – 29%.
აქვე უნდა შევეხოთ სხვა ნავთობპროდუქტების იმპორტის მონაცემებსაც:
მიმდინარე წლის 9 თვის განმავლობაში საქართველოში იმპორტირებულ იქნა 37,2 ათასი ტონა სანავთობო ბიტუმი (საგზაო ასფალტის შემადგენელი), რომლიდანაც ყველაზე დიდი წილი – 98,9% განხორციელდა ირანის ისლამური რესპუბლიკიდან.
საავიაციო ნავთის იმპორტმა 2013 წლის იანვარ-სექტემბრის თვეებში შეადგინა 61,9 ათასი ტონა, რომლიდანაც ყველაზე დიდი წილი – 74% განხორციელდა აზერბაიჯანიდან, შემდეგ მოდიან: თურქმენეთი – 15%, ისრაელი – 8,6%, საბერძნეთი – 2,4%.
მ/წლის 9 თვის განმავლობაში საქართველოში საცხებ-საპოხი მასალების იმპორტმა შეადგინა 10,8 ათასი ტონა, რომლიდანაც ყველაზე დიდი წილი – 29% განხორციელდა თურქეთიდან, 19,4 % – ირანიდან, 15,7 % – გერმანიიდან და ა.შ.
რაც შეეხება მოგებასთან დაკავშირებულ საკითხს, კომპანიები ყოველწლიურად აქვეყნებენ აუდიტორულ ანგარიშებს და ყოველივე ამას შესაბამისი სამსახურები უწევენ ზედამხედველობასა და კონტროლს.
საქართველოში ბენზინის ფასი დამოკიდებულია საერთაშორისო ბაზარზე დაფიქსირებულ ნავთობის ფასზე. აქვე საქართველო არ არის ნავთობის მწარმოებელი ქვეყანა და მთლიანად იმპორტზეა დამოკიდებული, რა სიტუაციაა მსოფლიო ბაზარზე და მოსალოდნელია თუ არა ფასების მკვეთრი ცლილებები?
თქვენ სწორად აღნიშნეთ, ჩვენ მთლიანად დამოკიდებული ვართ ნავთობპროდუქტების საერთაშორისო ფასზე PLATT”S-ის მიხედვით. საკუთრივ საერთაშორისო ფასები დამოკიდებულია სხვადასხვა ფაქტორზე. ერთ-ერთი მთავარია მსოფლიოში ნავთობზე მოთხოვნა. რაც უფრო მაღალია ნავთობზე მოთხოვნა, შესაბამისად მით უფრო მაღალია ფასი. ასევე მნიშვნელოვანი ფაქტორია გეოპოლიტიკური სიტუაციები, განსაკუთრებით ახლო აღმოსავლეთის ქვეყნებში – ნებისმიერი, თუნდაც მცირე დაძაბული პოლიტიკური ვითარება აღნიშნული რეგიონის ქვეყნებში, იმის მიუხედავათ, ეს ქვეყნები ნავთობის მწარმოებლები არიან თუ არა. რა თქმა უნდა, ზოგადად მნიშვნელოვანია ასევე მსოფლიოში არსებული ეკონომიკური ვითარება განსაკუთრებით ისეთ ქვეყნებში, როგორებიცაა აშშ, ჩინეთი, ევროკავშირის ქვეყნები და ა.შ.
ყოველივე აქედნ გამომდინარე საკმაოდ რთულია დღეს რაიმე პროგნოზის გაკეთება, ვინაიდან მსოფლიოში ვითარება საკმაოდ სწრაფად იცვლება და ზემოთ ჩამოთვლილი საკითხებიდან რომელიმე ნებისმიერ დროს შეიძლება ან გაუარესდეს ან გაუმჯობესდეს, რაც პირდაპირ გავლენას ახდენს ფასზე.
16.10.13
ბელა არუთინოვი
Discussion about this post