საქართველოსა და რუსეთის ურთიერთობა საუკუნეებს ითვლის. ის ჩვენი ჩრდილოელი მეოზბელია, მაგრამ უნდა ვაღიაროთ, რომ მასთან არც ისე კეთილმეზობლური ურთიერთობა გვაქვს. რუსეთის გატაცება სხვადსხვა ქვეყნის ტერიტორიების მიტაცებაა და ამ ჩამონათვალში არც საქართველოა გამონაკლისი. ახლა რუსეთისა და საქართველოს ისტორიულ ურთიერთობაზე, რომ დავიწყოთ საუბარი ინტერნეტ სივრცე არ გვეყოფა. ასევე ძალიან ბევრი საუბარი შეიძლება აფხაზეთისა და რუსეთის, რუსეთის და სოხუმის ურთიერთობაზე. ეს ყველასთვის კარგად ნაცნობი თემებია და ძნელია ახალი და განსხვავებული რამე ითქვას. სულ ცოტა ხნის წინ რუსეთმა სოხუმს შეთანხმება შეთავაზა – „რუსეთსა და აფხასეთს შორის სამოკავშირეო და ინტეგრაციული ურთიერთობების შესახებ“. ამ შეთანხმების სამომავლო პერსპექტივაზე და საქართველო-რუსეთის ურთიერთობის შესახებ „თბილისი თაიმსს“ ექსპერტი – მამუკა არეშიძე ესაუბრა.
ბატონო მამუკა, როგორ შეაფასებდით უკანასკნელ დღეებში მოსკოვსა და სოხუმს, მოსკოვსა და თბილისს შორის განვითარებულ პროცესებს? მხედველობაში მაქვს მოსკოვის მიერ სოხუმისათვის შეთავაზებული შეთანხმება „რუსეთსა და აფხასეთს შორის სამოკავშირეო და ინტეგრაციული ურთიერთობების შესახებ“?
შეთანხმება „რუსეთსა და აფხაზეთს შორის სამოკავშირეო და ინტეგრაციული ურთიერთობების შესახებ“ წარმოადგენს დოკუმენტს, რომლის ბაზაც არის 2008 წლის აგვისტოში გაფორმებული დოკუმენტი. მიუხედავად იმისა, რომ პათოსი ერთნაირია ამ ორი დოკუმენტისა, მიდგომები ახალ დოკუმენტში არის აბსოლუტურად განსხვავებული. ახალი დოკუმენტი პრაქტიკულად გულისხმობს აფხაზეთში ყველა ძალოვანი სტრუქტურის კონტროლს რუსეთის მხრიდან და ნაწილობრივ ჩანაცვლებასასაც კი. როგორც აფხაზეთის დეფაქტო პარლამენტის სპიკერმა – ვალერი პრანბამ განაცხადა, ეს დოკუმენტი შიცავს აფხაზეთის სუვერენიტეტის საწინააღმდეგო მუხლებს, ასევე როგორც განაცხადა საზოგადოებრივმა გავლენიანმა ორგანიზაციამ „ამსახარამ“ ეს პრაქტილულად ნიშნავს აფხაზეთის სუვერენიტეტის დაკარგვას. ამ დოკუმენტში არის მაქსიმუმი მოთხოვნილი იმისთვის, რომ მინიმუმი მიიღონ. რუსებმა კარგად შეისწავლეს აფხაზების ხასაითი, მათ იცოდნენ, რომ აფხაზები ძალიან ემოციურად მიუდგებოდნენ ამ საკითხის. რუსებმა ჩათვალეს, რომ მაქსიმალურის მოთხოვნის შემთხვევაში, აფხაზები ყველანაირად შეეცდებიან, რომ მათი სუვერენიტეტის შემზღუდავი მუხლები ამოიღონ და სხვა ძირითადი ბაზა დატოვონ.
როგორ შეაფასებდით მოსკოვის მიერ სოხუმისათვის შეთავაზებულ შეთანხმებაზე „რუსეთსა და აფხაზებს შორის სამოკავშირეო და ინტეგრაციული ურთიერთობების შესახებ“ ოფიციალური თბილისის რეაქციას?
რაც შეეხება საქართველოს ხელისუფლების რეაქციას ვერ ვიტყვი, რომ ის მწვავე არ იყო, საკმაოდ მწვავე იყო. საგარეო საქმეთა მინისტრ – მაია ფანჯიკიძის გამოსვლებიც ევროპაში ამის დამადასტურებელია. ობექტურობისათვის კი უნდა ითქვას, რომ საქართველოს ხელისუფლების ეს პოზიცია და საერთოდ ქართული პოლიტიკური ელიტის პოზიცია მხოლოდ ინფრომაციულ სახეს ატარებს და დასავლეთის პოლიტიკაზე განსაკუთრებით ვერ იმოქმედებს. ოპოზიცია აკრიტიკებს ხელისუფლებას, რადგან დასავლეთზე ზეწოლა არ ხდება. დღეს დასავლეთი დაკავებულია ძალიან სერიოზული პრობლემით, რომელსაც ქვია უკრაინა. მოლდავეთის პოლიტიკური ელიტა ყველაფერს აკეთებს იმისათვის, რომ ყურადღება მიიქციოს, მაგრამ ამ ეტაპზე არაფერი არ გამოსდით, მუიხედავად იმისა, რომ არჩევნები კარზეა მომდგარი. დასავლეთმა შეზღუდა საკუთარი აქტიურობა სხვადასხვა მიმართულებით, ის ორიენტირებულია ძირითადად ორ მთავარ პრობლემაზე: ეს არის უკრაინა და ახლო აღმოსავლეთი.
ქართულ რეალობაში მოსკოვის მიერ სოხუმისათვის შეთავაზებული შეთანხმების პროექტი – „რუსეთსა და აფხაზეთს შორის სამოკავშირეო და ინტეგრაციული ურთიერთობების შესახებ“ აქტიურად განიხილება. პოლიტიკოსები მას სხვადასხვაგვარად აფასებენ. მიუხედავად იმისა, რომ მოსკოვის მიერ სოხუმისათვის ხელშეკრულება ითვალისწინებს 1. შეთანხმებული საგარეო პოლიტიკის გატარებას 2. თავდაცვისა და უსაფრთხოების საერთო სივრცის ფორმირებას 3. ერთიანი სოციალური და ეკონომიკური სივრცის შექმნას 4. საერთო კულტურული და ჰუმანიტარული სივრცის შენარჩუნებას. თავდაცვის მინისტრი ირაკლი ალასანია მიიჩნევს, რომ „სამართლებრივად არანაირი ღირებულება არ აქვს. მას მოაწერს ხელს აუღიარებელი სფხაზეთი რუსეთის ფედერაციასთან.“ თქვენც ასე ფიქრობთ?
ამ განცხადებაში საკვირველი არაფერია. ამის თქმა თავისუფლად შეიძლება, იმიტომ რომ ეს აუღიარებელი სამართლის სუბიექტია. თუმცა მაინც ვერ ვიტყვი, რომ თუ ეს დოკუმეტი მიღებული იქნა, მას სამართლებრივი ძალა არ ექნება. ეს ნიშნავს, რომ რაღაც მომენტში, როდესაც საერთაშორისო თანამეგობრობა ძალიან ღრმად ჩაიხედავს აფხაზეთის პრობლემატიკაში აღმოჩნდება, რომ ყველა სადავე რუსეთის ხელშია და მერე ძალიან რთული იქნება სიტუაციის შემობრუნება.
საქართველოს ხელისუფლების წარმომადგენელთა მტკიცებით, რუსეთიდან პოტენციურად მომავალ საფრთზეებზე სერიოზული ანალიზი კეთდება. თქვენი აზრით, ემუქრება თუ არა კრემლი საქართველოს და ამ ეტაპზე როგორი შეიძლება იყოს ოფიციალური თბილისის პასუხი რუსულ აგრესიაზე?
მე ვიტყოდი, რომ ეს არის ერთგვარი ვაჭრობა საქართველოს საგარეო ვეტქორთან დაკავშირებით. სწორედ, საქართველოს მხრიდან გაკეთებული ხაზგასმული განცხადების შემდეგ, რომ საქართველოს ტერიტორიაზე განთავსდება ნატოს საწვრთნელი ბაზა გააქტიურდა საუბარი ამ ხელშეკრულებასთან დაკავშირებით. სინამდვილეში კულვალურად მიმდინარეობს ვაჭრობა, რაც უფრო აქტიურია საქართველო დასავლეთან მიმართებაში მით უფრო აქტიურია რუსეთი საქართველოს ტერიტორიების ანექციის თვალსაზრისით.
რამდენად მნიშვლელოვანია ჩვენი ქვეყნისთვის და მისი განვითარებისთვის, რომ საქართველოსა და რუსეთს შორის ურთიერთობა მოგვარდეს და შესაძლებელია თუ არა, რომ ეს უახლოეს მომავალში მოხდეს?
ურთიერთობა საქართველოსა და რუსეთს შორის ვერ მოგვარდება, იმიტომ, რომ რიგ საკითხებში პოლიტიკური უთანხმოება გვაქვს. საქართველოსა და რუსეთს შორის შესაძლებელია დიალოგის გაღრმავება, პროცესის უფრო გაშლა. ეს აუიცლებელიც არის, იმიტომ, რომ საქართველოს წინა ხელისუფლება მოსკოვს არ ელაპარაკებოდა. მაშინ მოსკოვს, გახსნილი ქონდა ხელები ოკუპირებულ ტერიტორიებზე, რასაც უნდა იმას აკეთებდა. დიალოგის ფორმატში შესაძლებელია, რომ შეაჩერო გარკვეული არასასურველი პროცესი, თუნდაც ამაში მინიმალურ წარმატებას მიაღწიო. ეს ძალიან საჭირო და მნიშვნელოვანია პირველ რიგში, ადგილობრივი მოსახლეობისთვის, ვგულისხმობ კონფლიქტის ზონაში მაცხოვრებლებს. გარდა ამისა, დიალოგი ყოველთვის ჯობს სანგარში ჯდომას და სროლას. ასე, რომ შეიძლება დღეს არა ხვალ არა, მგარამ ზეგ რაღაც შედეგი იქნეს მიღწეული. ის, რომ ახლა ეკონომიკური მდგომარეობა შეიცვალა და გარკვეულ წილად რუსეთი და საქართველო ეკონომიკური თანამშრომლობის ფარგლებში არიან ესეც არ არის ცუდი, მაგრამ აქაც ზომიერებაა საჭირო. არ არის აუცილებელი ბოლომდე ჩაბმა ეკონომიკური თვალსაზრისით რუსეთთან თანამშრომლობაში. საჭიროა ყველაფერში ზომირება, საჭიროა მომზადება იმ დროისათვის, როდესაც დასავლეთს ეცლება იმისთვის, რომ ბევრად უფრო აქტიური და აგრესიული იყოს აფხაზეთის საკითხში და საქართველოს ოკუპირებული ტერიტორიებთან მიმართებაში.
24.10.14
ანო მუქათარიძე
Discussion about this post