ხელოვნების ყველა დარგი, საკუთარ სათქმელს სხვადახსვაგვარად ამბობს. ამ შემთხვევაში, ყურადღებას მხატვრობაზე გავამახვილებთ. მხატვრები საკუთარ სათქმელს სხვადასხვა ფერებად, სხვადასხვა ფიგურებად, სხვადასხვა ფორმებით გადმოცემენ. ეს მათი სათქმელი კი, იმდენად მრავალფეროვანი, იმდენად ლამაზი და იმდენად გასაოცარია, რომ ძალიან რთულია ადამიანი გულგრილი დარჩეს. მათი კალამი ფუნჯია, მელანი კი საღებავი. მხატვრობა, ჩემთვის იმდენ ემოციასთან ასოცირდება მიჭირს მისი სიტყვებით აღწერა, აი ხატვა, რომ შემეძლოს კი დაგიხატავდით. სამწუხაროდ ამ უნიკალური ნიჭით, მხოლოდ რჩეულნი არიან დაჯილდოებულნი. “თბილისი თაიმსი” ერთ-ერთ ასეთ გამორჩეულ ახალგაზრდა მხატრვარს – გიორგი რუხაძეს ესაუბრა. ის, ახლა გერმანიაში სწავლობს და იქ მოღვაწეობს. ძალიან საინტერესოა მისი ფერებით დანახული სამყარო. რატომ წავიდა გერმანიაში, იქ რას საქმიანობს, რა არის მისთვის მხატვრობა, ამ და სხვა თემებზე გიორგი თავად გვესაუბრა.
როგორია თქვენი მოკლე ბიოგრაფია?
დავიბადე იმერეთის პატარა ქალაქ თერჯოლაში, ჩემი კავშირი ამ ქალაქთან მხოლოდ დაბადებით შემოიფარგლა. მამა სამხედრო იყო და მოგვიანებით დედაც შეუერთდა საქართველოს შეიარაღებულ ძალებს და არაერთი წელი გაატარეს ერთად სამხედრო სამსახურში. ეს განაპირობებდა ჩვენი ოჯახის ხშირ გადაადგილებას. ბოლო გაჩერება იყო ქუთაისი და ამ დროისთვის ჩვენი ოჯახი ხუთი წევრისგან შედგებოდა : მამა, დედა, უფროსი ძმა, მე და უმცროსი ძმა. ქუთაისი არის ქალაქი, საიდანაც დაიწყო ყველაფერი. ეს ჩემი ქალაქია. ქუთაისში დავამთავრე სკოლა და ხელოვნების ლიცეუმი ფერწერის მიმართულებით. ხანმოკლე პაუზის და გარკვეული მომზადების შემდეგ, იყო სამხატვრო აკადემია. აკადემიის მაგისტრატურის დამთავრების შემდეგ იყო DAAD-ის სტიპენდია და გერმანია. მყავს მეუღლე და გვყავს პატარა დანიელი, უკვე ორი თვის გახდა. ამჟამად ვარ შტუტგარდის უნივერსიტეტის სტუდენტი, პარალელურად ვაკეთებ გამოფენებს და აქტიურად ვმუშაობ ახალ ნამუშევრებზე.
რატომ გადაწყვიტეთ გამხადრიყავით მხატვარი და კმაყოფილი ხართ თუ არა თქვენი არჩევანით?
არ მახსოვს მიმეღოს გადაწყვეტილება მხატვრად გახდომასთან დაკავშირებით, ყველაფერი ბუნებრივიად მოხდა. გენეტიკამაც თავისი როლი შეასრულა, სხვანაირად არც შეიძლებოდა ყოფილიყო. რაც მახსოვს სულ ვხატავდი და ეს მომწონდა. მახსოვს პირველ კლასში, როგორ მიხევდა მასწავლებელი სახატავი რვეულიდან ნახატებს, გამოფენის მოწყობას აპირებდა. მაშინ ამ ყველაფრისთვის ყურადღება არ მიმიქცევია. როგორც ჩანს ყველაფერი გადაწყვეტილი იყო, ხანდახან როგორც ვხუმრობთ ხოლმე ზემოდანაც მქონდა მხარდაჭერა. ცხრა კლასის დამთავრების შემდეგ, როცა უკვე არჩევანი და გადაწყვეტილება ჩემი გასაკეთებელი იყო, გადავწყვიტე სერიოზულად შემესწავლა საქმე, რომელიც ასე ძალიან მაინტერესებდა. გამევლო ყველა ის საფეხური, რაც ჩემს მხატვრად ჩამოყალიბებაში დამეხმარებოდა.
როდის მოხდა თქვენი პირველი შეხება მხატვრობასთან და რა ის ემოციეებთან ასოცირდება?
ჩემ პირველ შეხებად მხატვრობასთან, შეიძლება ჩაითვალოს თბილისის სახელმწიფო სამხატვრო აკადემია. ეს იყო, რაღაც უცხო და საინტერესო, რაღაც ახალი რომელმაც შეძლო და ბევრი რაღაც შეცვალა, ჩემს მხატვრად ჩამოყალიბებაში. აქ მივხვდი, რომ ძალიან ბევრი რაღაც მქონდა სასწავლი და ამ ყველაფრისთვის ბევრი ფიზიკური და გონებრივი შრომა დამჭირდებოდა. პრაქტიკული და თეორიული სწავლების პროცესში ვხვდებოდი, რომ მხატვრობას კიდევ უფრო მეტი, კიდევ უფრო ღრმა ხედვა ჭირდება, რაც სცდება ყველა ტექნიკურ თუ თეორიულ ცოდნას. აკადემია არის სახლი, სადაც გავატარე ჩემი ცხოვრების ექვსი წელი.
გქონიათ თუ არა გამოფენები და თუ შეგიძლათ გაიხსენოთ თქვენი პირველი გამოფენა?
პირველი გამოფენა მქონდა ხელოვნების ლიცეუმში. ალბათ, ყველა მხატვარს ახსოვს პირველი გამოფენა. არ მახსოვს როგორი ემოცია მქონდა, სამაგიეროდ მახსოვს მოდევნო წლების გამოფენებზე, როგორ ვაკვირდებოდი დამთვალიერებელს და ვცდილობდი მისი ემოციები წამეკითხა. უბრალოდ გაინტერესებს მისი შთაბეჭდილება და შენი იდეა რამდენად თანხვედრაშია. ყოველი ახალი გამოფენა ახალი მოლოდინია, მოლოდინი ახლის და შენი პასუხისმგებლობაც გამოფენიდან გამოფენამდე იზრდება.
რატომ და როდის წახვედით გერმანიაში სასწავლებლად და გარდა სწავლისა რიითი ხართ დაკავებული?
გერმანიაში წავედი 2012 წლის აგვისტოში DAAD-ის სტიპენდიით. ეს არის გერმანული გაცვლითი პროგრამა. რომელსაც ყველა სფეროში აქვს სტიპედიები და მათ შორისაა ხელოვნებაც. გავიარე კვალიფიკაციის ამაღლების კურსი შტუტგარდის სამხატვრო აკადემიაში, პროფესორ Cordula Güdemann – ის სახელოსნოში. ყოველთვის მინდოდა მესწავლა ევროპის სახელოვნებო სასწავლებელში და აქ მოხვედრამაც თავისი შედეგები გამოიღო. აქ ხელოვნების მიმართ საერთოდ განსხვავებული სწავლის სისტემა, განსხვავებული დამოკიდებულებ გახლავთ. სასწვლებელი და პროფესორი მაქსიმალურად ცდილობს დაეხმაროს სტუდენტს სახეოვნებო სივრცეში თავის დამკვიდრებაში. კეთდება გამოფენები და პროექტები რომლის მიმართაც საზოგადოების ინტერესი ძალიან მაღალია.
სად სწავლობთ გერმანიაში, რამდენად განსხვავდება არსებული სწავლის ხარისხი ჩვენი ქვეყანაში არსებული უნივერსიტეტებისგან?
სწვლების პრინციპი რადიკალურად განსხვავებულია. პროფესორი მუშაობს ჯგუფთან ერთად, სტუდენტები უშუალოდ მონაწილეობენ სასწავლო პროცეში. კვირაში ერთხელ ხდება ჯგუფის შეკრება და რამოდენიმე სტუდენტის ახალი ნამუშევრების განხილვა. ხდება ნამუშევრების შეფასება, არკვევენ რა იყო ამ კონკრეტული ნამუშევრის ინსპირაცია და რის გადმოცემას ცდილობდი. თუ რამდენად გაიგეს შენი სათქმელი და თვითონ როგორ ხედავენ ამ კონკრეტული იდეის გადაწყვეტას. ეს ყველაფერი, გეხმარება შენი ნამუშევრის სხვა კუთხით დანახვაში. რაც საბოლოოდ ძალიან კარგ შედეგს იძლევა, ქართული სახელოვნებო სასწავლებლებისგან განსხვავებით. არ მინდა ზედმეტად კრიტიკული ვიყო, მაგრამ ქართული მხატვრობა, სანამ არ მოიშორებს რუსული სკოლის გავლენას, მანამდე მის განვითარებზე ზედმეტია ლაპარაკი. თუ გადავხედავთ, ჩვენც გვყავს გამორჩეული ხელოვანები და მათი ხელოვნების ინსპირაცია ან აღმოსავლეთი იყო ან დასავლეთი ან ორივე ერთად ტრადიციებთან შეზავებული. ამ საკითხს ძალიან კარგად ეხება დავით კაკაბაძე. რომელმაც შეძლო და ქართული ფერწერა სხვა საფეხურზე აიყვანა. ხოლო, ის რასაც დღევნდელი გაგებით, ქართულ სახელოვნებო უმაღლეს სასწავლებელში ტრადიციებს ეძახიან სასწრაფოდ არის გადასახედი.
გერმანიაში დამწყები მხატვრებისთვის შესაძლებლობები თუ არის, უფრო მეტი ვიდრე საქართველში?
გერმანიაში ახალგაზრდა მხატვრებისთვის არის ყველაფერი, რაზეც საქართველოში მხოლოდ ოცნება შეგვეძლო. საზოგადოების მღალი ინტერესი ხელოვნების მიმართ განსაზღვრავს ამ სფეროს აქტიურობას და ღირებულებას. თუნდაც მატერიალური კუთხით, რომ ვისაუბროთ ეს არის ფულის დაბანდების საშუალება. გალერეების ან კერძო კოლექციონერების მიერ, ხდება ახალგაზრდა საინტერესო მხატვრების მოძიება. იძენენ მათ ნამუშევრებს, უკეთებენ გამოფენებს და ფუთავენ ისე, რომ მისგან რამოდენიმე წელიწადში სერიოზული მოგება მიიღონ. საბოლოო ჯამში ვიღებთ შედეგს, რომლითაც ყველა მხარე კმაყიფილია. პირველივე გამოფენის დღიდან ეს პროცესი პროგრესირებს და შედეგი მატერიალურად ძლიერი ცნობილი ხელოვანია. საქართველოს რაც შეეხება, ქართული ფულის ჩადება ახალგაზრდა მხატვრებში თითქმის არ ხდება. ამ ბოლო პერეოდში ამ მხრივ, რაღაც ძვრები შეინიშნება და იმედია ეს პროცესი განვითარებადია.
ვინც არ ხატავს მისთვის ეს პროცესი ყოვლად გაუგებარია. არ შეუძლია წარმოდგენა თუ როგორ იწვევს გარემო იდეების თუ შეგრძნებების ინსპირაციას და როგორ გამოხატავ ამას მასალაში. ყველა ემოციას თავისი ფერი აქვს. ხატვის პროცესშიც კი შედეგი შეიძლება ბუნდოვანი იყოს . როცა იწყებ, ზუსტად იცი რაც გინდა, მერე უკვე გინდა, რომ რაც შეიძლება კარგი გამოვიდეს. ეს ძიების პროცესი კი ხელოვნებაში უსასრულოდ გრძელდება. ყოველი ახალი ეტაპი გამორიცხავს იმას რაც ზუსტად იცოდი, რომ გამოვიდოდა. ძირითადი სახატავი მასალა. ამ ეტაპზე ზეთის საღებავია. როგორი ტექნიკითაც ვმუშაობ ეს უკანასკნელი ყველაზე კომფორტული და სასიამოვნოა. ყველა კარგ თვისებასთან ერთად ზეთის საღებავს საოცარი ვიზუალური ეფექტი აქვს. თავისი სიღრმის და ჟღერადობის გამო.
რა არის თქვენი სამომავლო გეგმები? როგორ აპირებ კარიერის გაგრძელებას?
როგორც უკვე ავღნიშნე, შტუტგარდის სამხატვრო აკადემიაში გავიარე ორ წლიანი კვალიფიკაციის ასამაღლებელი კურსი DAAD-ის სტიპენდიის ფარგლებში. ამჟამად, შტუტგარდის უნივერსიტეტში, გავდივეარ გერმანული ენის სასწავლო კურსს, რომლის დასრულების შემდეგ, მინდა სწავლა გავაგრძელოელო ლუდვიგსბურგის კინოაკადემიაში ანიმაციის და ეფექტების ფაკულტეტზე. რატომ ანიმაცია? ეს არის მედია შეუზღუდავი შესაძლელობებით, რომელიც ყველაფრის გაკეთების საშუალებას გაძლევს. ანიმაციაში შეგიძლია ყველაზე არასტანდარტული იდეაც კი რეალობად აქციო.
რას გრძნობთ შემოქმედების პროცესში?
ნამუშევარი არის ემოციის ის ნაწილი, რაც გინდა სხვამაც გაიზიაროს. ამ ემოციას გარემო განსაზღვრავს და ეს შეიძლება სიყვარულიც იყოს პროტესტიც, აღშფოთებაც, იუმორიც, ან ყველაფერი ერთად. ჩემი ნამუშევრები. უფრო ემოციების რეალობაა და პირდაპირი კავშირი აქვს გარემოს ზემოქმედებასთან. ცუდია, რომ არ მიყვარს ჩემ თავზე ლაპარაკი, სამგიეროდ ნახატებით ლაპარაკი მიყვარს. თუ კარგად დააკვირდებით, იქნებ იმათ უფრო მეტი გითხრან ჩემზე, ვიდრე მე საკუთარ თავზე. ჯერ ყველაფერი წინ არის, მაქვს საინტერესო გეგმები და იმედი მაქვს მათი განხორციელების საშუალება უახლოეს მომავალში მომეცემა. მერე უფრო ბევრის თქმას შევძლებ.
12.11.14
ანო მუქათარიძე
Discussion about this post